Mesleki Olgunluk Ölçeği’ni online uygulamak için tıklayın!
Uygulamanın Amacı: Lise öğrencilerinin Mesleki Olgunluk Düzeylerini, dolayısıyla onlardan beklenilen mesleki gelişim görevlerini ne derece yerine getirdiklerini öğrenmelerine yardımcı olmak amacıyla uygulanır. Öğrenci bu uygulama sonucunda, mesleki olgunluk düzeyi ve bir anlamda meslek seçme bilincinin kendisinde ne oranda geliştiği hakkında bilgi sahibi olur.
Bununla birlikte, uygulama sonuçlarının dağılımı, bir okulda öğrencilerin Mesleki Rehberlik ihtiyaçlarının belirlenmesine de yardımcı olur.
Mesleki Olgunluk Ölçeği uygulamanın temel amacı, mesleki olgunluk düzeyi düşük öğrencilerin tespit edilmesi ve bu öğrencilerin mesleki olgunluk düzeyini geliştirmelerine yardımcı olmaktır.
Uygulama Zamanı: Mesleki Olgunluk Ölçeği’nin uygulanmasıyla ilgili özel bir tarih belirlenmiş değildir. Öğretim Yılı içerisinde yıllık çalışma planına uygun olarak, okulun ve öğrenci gruplarının özel durumlarına göre uygulanabilir. Ancak Okulun Yıllık Çalışma Planı içerisinde Mesleki Rehberlik Çalışmaları konusundaki ihtiyacı belirlemek ve Mesleki Rehberlik Çalışmalarına yön vermek bakımından öğretim yılının ilk aylarında uygulanması tavsiye edilebilir.
Ayrıca Üniversite Sınavına girecek olan öğrencilerin tercih listelerini hazırlamaları hususunda onların Üniversite Programı ve dolayısıyla meslek seçme bilincine ne oranda sahip olduklarını belirlemek bakımından sınav öncesi bu uygulama yapılabilir.
Kim Uygulayacak?: Mesleki Olgunluk Ölçeği, bu konuda bilgi sahibi olan Sınıf Rehber Öğretmenleri tarafından uygulanabilmekle birlikte, sonuçların değerlendirilmesi ve yorumlanması bakımından Okul Rehber Öğretmeninin katılımı zorunludur.
Kime Uygulanacak? Mesleki Olgunluk Ölçeği, Lise düzeyindeki tüm sınıflarda bulunan öğrencilere uygulanabilir.
Nasıl Uygulanacak? Mesleki Olgunluk Ölçeği’nin standart bir uygulama formu mevcuttur. Ölçek maddelerinin değişikliği, yeni madde eklenmesi, madde çıkarılması sözkonusu değildir.
Ekte bir örneği bulunan uygulama formu ve cevap kağıdı öğrenci sayısı kadar çoğaltılır. Uygulama öncesinde amaç açıkça belirtilir.
Soru ve cevap kağıtları dağıtıldıktan sonra, soru kitapçığı üzerinde bulunan açıklamalar yüksek sesle okunur ve özellikle cevapsız soru bırakılmaması gereği hatırlatılır.
Öğrencilerin her maddedeki ifadeyi iyice anladıktan sonra, o maddede belirtilen ifadenin kendilerine ne derece uyduğunu derecelendirmeleri istenir. Bu işlem için 30 dakikalık bir süre tavsiye edilmektedir.
Cevaplama işlemi tamamlandıktan sonra, öğrencilerle birlikte aşağıda belirtilen yöntemle değerlendirme işlemi aynı oturumda tamamlanmaya çalışılır.
AÇIKLAMA:
Ölçekte meslek seçimiyle ilgili tutum ve davranışları ölçen bazı ifadeler verilmiştir. Sizden istenen,ifadeleri dikkatle okuyup bu ifadelerin size ne kadar uygun olduğunu,sizin durumunuzu ne ölçüde yansıttığını belirtmenizdir. (A= Bana Hiç Uygun Değil),(B = Bana Pek Uygun Değil),( C = Bana Biraz Uygun),(D = Bana Uygun),( E = Bana Çok Uygun) karşılığındadır.
_________________________________________________________________________
- Hangi mesleğin bana uygun olduğunu büyüklerimin daha iyi bilecekleri düşüncesindeyim.
- İnsan mesleğini tesadüfen seçer.
- İstediğim mesleği seçemeyeceksem “ bu konuyu düşünmenin ne gereği var” diyorum.
- İnsan hangi mesleği seçmesi gerektiği konusunda ailesinin tavsiyelerini dikkate alırsa hata yapmaz.
- Meslekleri daha iyi tanımak için,bu konuda yazılmış kaynak kitaplar olup olmadığını araştırırım.
- Girmek istediğim meslekler hakkında bilinmesi gereken her şeyi biliyorum.
- Öğretmenlerime,öğrencileri konu alanlarıyla ilgili üniversite programlarının neler olduğu hakkında sorular sorar,onlardan bu konularda beni aydınlatmalarını rica ederim.
- Gelecekteki mesleğimi ben belirleyeceğime göre,bu konuda gerekli bilgiyi edinmek için benim harekete geçmem gerektiği düşüncesindeyim.
- Hangi mesleğe gireceğime ailemin karar vermesi iyi olacak. Böylece sonuçta bir hata olursa ben
sorumlu olmam. - Öğrencilik hayatımda daima hangi derslerin yada ders dışı faaliyetlerin bana ne yönden yararlı
olabileceğini,hangi hedefe erişmek için katkısı olabileceğini düşünürüm. - Üniversitede program tercihimi belirlemeden önce,hangi alanlarda ne derece güçlü,hangi alanlarda
ne derece zayıf olduğumu değerlendireceğim. - Meslek tercihlerimde sık sık değişiklik yapıyorum.
- Bir meslek seçiminde dikkate alınacak o kadar çok faktör var ki,en iyisi işi oluruna bırakmak diye
düşünüyorum. - Şimdiden meslek tercihleri üzerinde düşünmeyi gereksiz buluyorum.
- Ailemin seçtiği mesleğe girersem onların daha çok yardım ve desteğini sağlayabilirim diye
düşünüyorum. - İstediğim mesleğe giremeyeceksem meslek seçimi üzerinde düşünmenin ne yararı var diye
düşünüyorum. - Ne zaman meslek seçme konusu açılsa içimi bir sıkıntı kaplar.
- Hiç kimsenin beni benden iyi tanımayacağını ve mesleğimi seçme sorumluluğunun bana ait
olduğunu düşünürüm. - Bana uygun hiçbir meslek bulamıyorum.
- Kendimi bildim bileli hangi mesleğe girmek istediğimi düşünürüm.
- Bazı insanların hangi mesleği seçmek istedikleri konusunda nasıl da emin ve kararlı olabildiklerine
şaşıyorum. - Ne olmak,hangi mesleği seçmek istediğim konusunda zaman zaman hayallere dalarım,ama aslında
henüz tercihlerimi belirlemiş değilim. - Çok erken yaşlardan beri meslek yaşamımdan neler beklediğimi,ne gibi yeteneklere ve kişilik
özelliklerine sahip olduğumu düşünürüm. - Üniversite sınavımda hangi alanla ilgili test alacağımı belirledim,ama o alanda hangi programlara
girmek istediğime karar veremedim. - Benim için önemli olan sınava hazırlanmaktır. Meslek tercihimi zamanı gelince belirlerim.
- Şu ana kadar hangi programları tercih edeceğimi belirleyemedim. Çünkü her gün başka bir seçenek
bana çekici geliyor. - Şu anda belirli bir meslek alanı belirlemedim ama kararımdan memnun değilim.
- Televizyonda bir mesleğin özelliklerini ve ülke ekonomisindeki yerini tanıtan programları ilgi ile
izlerim. - Yeteneğime uygun olduğunu düşündüğüm meslekleri inceliyorum.
- Meslekleri tanıtan kaynak kitapları okurum.
- İlgilendiğim bir meslekteki insanların neler yaptıklarını,hangi koşullarda çalıştıklarını öğrenmek
için işyerlerine giderim. - Meslek tercihlerimi belirlemeden önce,sadece ilgi duyduğum meslekleri değil,mümkün olduğu kadar
başka bir çok mesleği de incelemeye çalışıyorum. - Meslek seçerken pek çok kişiden bilgi ve görüş almaya niyetlendim. Ama sonuçta kargaşaya ve
kararsızlığa düşünce bu işi oluruna bıraktım. - Yeni bir meslek adı duyduğumda hemen o mesleği incelemek için harekete geçerim.
- Benden önce liseyi bitirip yüksek öğretime devam eden arkadaşlarıma bölümleri hakkında sorular
sorarım. - Bir çok mesleğe heves ediyorum ve ilgi duyuyorum ama hepsinin bir kusuru var. Bir türlü birine
karar veremiyorum. - Herhangi bir işim için bir iş yerinde örneğin; banka,hastane,fabrika ve benzeri yerlere gitsem orada
çalışanların yaptıklarını gözler,“ ben bu işleri yapabilir miyim,bunları yapmaktan zevk alabilir
miyim?” diye düşünürüm. - Yeteneklerimi tanımam gerekiyor,ama bunu nasıl yapacağımı bilmiyorum.
- Tercih ettiğim meslekleri tanıtıcı toplantılara katılırım.
- Benimle ilgili yönergeleri açıklamaları dikkatle okurum.(seçmeli dersler listesi,ÖSS kılavuzu gibi )
MESLEKİ OLGUNLUK ÖLÇEĞİNİN YORUMLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ
Güvenirliği : İç tutarlılık ve kararlılık katsayıları ile hesaplanmıştır. İç tutarlılık kat sayısında 100 lise 3 öğrencisinden @( alfa ) = 0,89 bulunmuştur. Kararlılık kat sayısı ise 50 öğrenciye 5 hafta sonra uygulanmıştır. Person- çarpım moment korelasyon katsayısı olarak r = ,82 bulunmuştur.
PUANLANMASI :
- Cevap kağıdında önce 5-6-7-8-10-11-18-20-23-28-29-30-31-32-34-35-37-39-40 sorularına verdiğiniz cevapları renkli bir kalemle işaretleyiniz. A=1 B=2 C=3 D=4 E=5 puan verilecek.
- Cevap kağıdında seçeneklere uygun kutucuklardan oluşan 10 sütun vardır. Her sütunun altında ise 2 sıra halinde dizilmiş olan (ok işaretli) kısımlar var. Bu sorulara verdiğiniz puanları yukardan aşağı olarak yani sütun sütun toplanarak o sütunun altındaki boş kısma toplam puanları yazınız. bu işlemi diğer 9 sütun için de yapınız.(1. kısım)
- Sonra cevap kağıdında 1-2-3-4-9-12-13-14-15-16-17-19-21-22-24-25-26-27-33-36-38 maddelere verdiğiniz cevapları da farklı renkteki bir kalemle A=1 B=2 C=3 D=4 E=5 şeklinde hesaplayınız ve bu toplam puanlarıda (2.kısım ) yukarıda yaptığınız işlemi yapınız.
- Daha sonra ise ikinci kısımlar puanlarını toplayalım bu toplama Y diyelim.
- Bu Y puanını standart olan 126 sayısından çıkartalım. Bulduğumuz sayıda Z diyelim.
- Bu Z sayısını X sayısı ile toplayalım. Bu sayıya da T diyelim T sayısı ise bizim aldığımız ham puan olacaktır.
- Norm tablosundan ham puanın karşılığına gelen yüzdelik puanını bulalım.
Sizden istenilen mesleki olgunluk düzeyine ulaşıp ulaşmadığınızı bulalım. Sizden beklenilen olgunluk düzeyi ise = 50. yüzdeliğe karşılık gelen 143 kritik puana ulaşmanızdır.
Ham puanı 143 ten aşağı olanlar= % 50 den aşağıdalar.
Ham puanı 143- 155 arasında olanlar = % 50-75 arasındadır.
Ham puanı 155 ten yukarı olanlar = % 75 üzerindedirler.
- Puanları 50. yüzdeliğe karşılık gelen puandan (143) aşağı olanlar: mesleki olgunluk düzeyi düşük kimselerdir. Bu kişilerin isabetli meslek seçimi yapabilmeleri için mutlaka mesleki olgunluk düzeylerini geliştirmeleri gerekir.
- Puanları,%50-75 yüzdeliğe karşılık gelen puanlardan (143-155) arası olanlar : kendilerinden mesleki olgunluk düzeyine ulaşmışlardır. Ancak bu kişilerinde daha isabetli meslek seçimi yapabilmeleri için mesleki olgunluk düzeylerini geliştirmeleri gerekir.
- Puanları,% 75 yüzdeliğe karşılık gelen (155) puandan yukarı olanlar : beklenen mesleki olgunluk düzeylerine ulaşmış kişilerdir. Mesleki olgunluk düzeylerinin yükselmesi isabetli meslek seçimi ile doğru orantılıdır. Bu yüzden bu grupta olanlar ise yetenek – ilgi ve değerlerine uygun meslekleri seçebilmeleri için,meslek seçimi ile ilgili inceleme ve araştırma davranışlarını geliştirerek sürdürmeleri önerilir.
Mesleki olgunluk düzeylerini geliştirmek için öğrenciler neler yapabilir ?
- Önce meslek seçimi açısından kendinizi tanımaya çalışınız.
- Ders,alan ve meslek seçimine hazırlanmak için çevrenizdeki imkanları tanımaya çalışınız.
Öğrencilerin Mesleki olgunluk düzeylerini geliştirmelerine yardımcı olmak için Psikolojik Danışmanlar neler yapabilir ?
Feride BACANLI ‘ nın “ Bir mesleki grup rehberliği programı ve uygulama klavuzu” adlı kitaba başvurulabilir.
Prof. Dr. Yıldız KUZGUN
Dr. Feride BACANLI
